Wśród licznej kohorty potężnych łódzkich wytwórców, gigantów produkcji, są też „mniejsi” przedsiębiorcy, którzy również włożyli wiele wysiłku w rozwój swojego rodzinnego miasta. Jednym z nich był Fryderyk Sellin, cukiernik i twórca teatralnej historii Łodzi – podaje strona lodz.one.
Choć o mężczyźnie tym nie wspomina się w Łodzi tak często jak o legendarnych „królach bawełny”, to jednak Fryderyka Selliniego słusznie można nazwać budowniczym miasta. Z poniższego artykułu można dowiedzieć się, jak wyglądało jego życie, czym zasłynął, co odkrył w mieście i inne ciekawostki z nim związane.
Twórca „słodkiej” historii, czyli słynny łódzki cukiernik
Przyszły fabrykant urodził się nie w Łodzi, tylko w województwie wielkopolskim, w małym miasteczku Kalisz, w spolonizowanej rodzinie niemieckiej. W rodzinnym miasteczku Fryderyk Sellin nie pozostawał długo i już w wieku nastoletnim powędrował po Warszawie i Lublinie, gdzie nie tylko się uczył, ale i zdobywał doświadczenie w pracy. Wiadomo, że już wtedy Fryderyk pracował w popularnych w tych miastach cukierniach.
W wieku osiemnastu lat przyszły przedsiębiorca przeniósł się do słynnego miasta Łodzi, gdzie osiadł, by zamieszkać do końca życia. Na początku pracował, ale marzył o własnym małym biznesie, który przynosiłby mu dobre dochody i satysfakcję. I tak też się stało – gdy Fryderyk miał zaledwie 22 lata, otworzył swoją pierwszą cukiernię.
Jego pierwsza cukiernia została otwarta w samym sercu Łodzi, w jednej z kamienic przy ulicy Piotrkowskiej. Później pracownia przeniosła się na Nowy Rynek, gdzie kwitła i rozwijała się.
Jako młody i ambitny mężczyzna Fryderyk Sellin szybko zdobył sławę jako przedsiębiorca i mecenas. Wkrótce otworzył jeszcze piekarnię, kawiarnię i restaurację. W tym samym czasie zaczął sprowadzać do Łodzi świece, sól i wino, prowadził też intensywny handel. Jednak nawet to nie przyniosło mu największej sławy.
Fryderyk Sellin – odkrywca teatrów w Łodzi
Fryderyk Sellin był człowiekiem o wielu obliczach, interesowało go nie tylko to, co materialne, ale i to, co duchowe. Pociągała go sztuka, zwłaszcza teatr, w którym widział postęp ludzkości, duchowość i piękno.
Często łódzcy fabrykanci stawali się również mecenasami sztuki, otwierając w mieście szpitale, placówki oświatowe i kulturalne. W rzeczywistości jednak niewiele osób można nazwać twórcami łódzkich teatrów, w przeciwieństwie do Fryderyka Selliniego.
W 1865 roku, kiedy wszystkie rozpoczęte przez niego działalności kwitły, Fryderyk Sellin postanowił poświęcić się pracy artystycznej. W tym samym roku na zapleczu jednej ze swoich cukierni otworzył Teatr Selliniego.
Później teatr został przemianowany na „Arkadię”. Założyciel bardzo poważnie traktował sztukę teatralną, więc grały tu głównie profesjonalne zespoły, choć czasem znajdowało się także miejsce na grę amatorów. Na scenie Teatru „Arkadia” często odbywały się spektakle mistrzów tej sztuki, takich jak Aleksander Fredro czy Johann Schiller.
Jakiś czas później, pod koniec dziewiętnastego wieku, teatr ten został przekształcony w teatr letni, a jego nazwę zmieniono na „Apollo”. Od tego czasu grano tu głównie operetki.
Otwarcie Teatru Wielkiego w Łodzi, czyli przełomowe wydarzenie w życiu kulturalnym miasta
Po otworzeniu pierwszego teatru Fryderyk Sellin nie zatrzymał się na tym. Pragnął jeszcze więcej – w 1901 roku na miejscu poprzedniego teatru otworzył nowy, który obecnie znany jest jako “Stary Teatr Wielki”.
„Stary Teatr Wielki” został zaprojektowany przez architekta Adolfa Zeligsona, któremu udało się stworzyć teatr z największą widownią w całej Łodzi. Mogła pomieścić ponad 1200 osób jednocześnie, a teatr dosłownie wyprzedzał swoje czasy i wszystkie inne tego typu obiekty w mieście. Przede wszystkim dzięki innowacyjnemu i najnowocześniejszemu sprzętowi, który przedsiębiorczy Fryderyk Sellin zdołał „zdobyć” dla swojego dzieła.
O najnowocześniejszym łódzkim teatrze dosłownie “huczały” wszystkie ówczesne lokalne publikacje. Rzeczywiście, powstanie tak potężnej areny artystycznej o takim poziomie doskonałości było wydarzeniem naprawdę znaczącym. Autorytatywności dodawał fakt, że teatr był niemal jedyną instytucją w tym czasie, która posiadała oświetlenie elektryczne i centralne ogrzewanie. Co tu dużo mówić o luksusowej fasadzie, urządzonej w stylu neorenesansowym.
Na otwarcie teatru przybyło wielu przedstawicieli łódzkiej elity. Pisarze, dziennikarze, artyści, teatromani i aktorzy przychodzili, by zobaczyć największy teatr w mieście, który nie miał sobie równych.
Upadek największego dzieła Sellina
Choć projekt teatru był dość ambitny, a sam budynek przyciągał wiele uwagi i rezonansu, nie był on skazany na sukces. Początkowo na jego scenie miał grać polski zespół, ale szybko okazało się, że polskich aktorów nie stać na utrzymanie budynku o tak dużej skali i poziomie.
Zamiast tego prawo do korzystania ze sceny przekazano innym zespołom. Najczęściej grali tu niemieccy aktorzy i przedstawiciele społeczności żydowskiej w mieście, którzy ostatecznie stali się głównymi aktorami na tej scenie. Zagrało tu również wielu najsłynniejszych ówczesnych artystów teatru żydowskiego.
Nawet zmiana repertuaru nie zmieniła sytuacji. Z czasem ogromna sala teatralna zaczęła pustoszeć, a emocje wokół teatru stopniowo słabły, podobnie jak zainteresowanie publiczności i miejscowej elity. Ostatecznie w 1912 roku Fryderyk Sellin musiał sprzedać całe wyposażenie wraz z budynkiem teatru.
W 1920 roku z mapy miasta całkowicie zniknął „Stary Teatr Wielki”, największe dzieło teatralne Fryderyka Sellina. Teatr został zniszczony przez straszny pożar wywołany w nieznanych okolicznościach. W kolejnych latach nikt nie pracował nad jego odbudową.
Niestety, podobny los czekał na inne teatralne dzieło Fryderyka Selliniego – dawny teatr „Arkadia” również spłonął doszczętnie. Tym samym zniknęła cała plejada łódzkich teatrów, nad którymi przedsiębiorca tak ciężko pracował.
Wkład Fryderyka Selliniego w rozwój Łodzi
Mimo że teatralnym ambicjom Fryderyka Selliniego nigdy nie udało się wpisać w dziedzictwo Łodzi, jego wkład w rozwój miasta jest trudny do przecenienia. Przypisuje mu się stworzenie pierwszego plakatu teatralnego w mieście, a także bycie jednym z założycieli Polskiego Towarzystwa Teatralnego w Łodzi.
Choć kojarzony jest z tworzeniem teatrów, to angażował się także w szereg innych inicjatyw ważnych dla rozwoju miasta. Aktywnie organizował amatorskie i zawodowe spektakle teatralne w różnych placówkach w Łodzi. Fryderyk Sellin aktywnie budował łazienki publiczne, utrzymywał salę bilardową, a nawet dbał o transport publiczny – omnibusy, które są prekursorami nowoczesnej komunikacji miejskiej. Dość często badacze żartują nawet, że przedsiębiorca zajął się dosłownie wszystkim poza produkcją tkanin.
Jednocześnie dzięki Fryderykowi Zellinowi wybudowano jedną z pierwszych w mieście ścieżek rowerowych (przy placu Józefa Hallera) oraz otwarto basen.
Wkład utalentowanego rodaka jest do dziś bardzo doceniany. Dla upamiętnienia Fryderyka Selliniego w łódzkim Teatrze Wielkim postawiono tablicę pamiątkową. Została ona odsłonięta w 2011 roku podczas przełomowej premiery. Co ciekawe, tablica została stworzona przez cukiernika Roberta Dybalskiego.
