Rozwój sportu polskiego zaczyna się ze zrzeszeń łódzkich grup społecznych, które grupowały się w odrębne stowarzyszenia w oparciu o swoje zainteresowania i preferencje. Takie stowarzyszenia zaczęły powstawać w pierwszej połowie XIX wieku i wniosły ogromny wkład w rozwój różnych sportów w województwie – opowiada lodz.one.
Jakie były najsłynniejsze łódzkie stowarzyszenia sportowe, jak promowały aktywny tryb życia i inne ciekawostki z ich historii przeczytasz w poniższym artykule.
Łódzkie Towarzystwo Strzeleckie
Naszą wycieczkę po stowarzyszeniach sportowych województwa warto rozpocząć od najstarszego – Łódzkiego Towarzystwa Strzeleckiego, które zapoczątkowało historię sportu w mieście. Tak więc współcześni badacze historii Łodzi datę powstania stowarzyszenia (7 czerwca 1824 roku) nazywają początkiem narodzin sportu w mieście.
Organizacja została założona przez ówczesnych majstrów i rzemieślników – przedstawicieli przemysłu włókienniczego, głównie z Niemiec, którzy przybyli do Łodzi w celu założenia działalności. W pierwszych latach istnienia grupą kierował Johann Fiedler.
Zaraz po utworzeniu organizacji w Łodzi odbyły się pierwsze zawody strzeleckie do tarczy na odległość 130 kroków. Specjalnie do tego wydarzenia zakupiono nawet rusznice. Członkami stowarzyszenia byli mieszczanie wyznania chrześcijańskiego oraz przedstawiciele ówczesnej elity miasta – fabrykanci, przemysłowcy, którzy mieli status obywatela Łodzi. Obowiązkowym warunkiem członkostwa były miesięczne składki i posiadanie własnej rusznicy.
Zgodnie z informacją na baedekerlodz wiadomo, że w pierwszych latach działalności towarzystwa zebrania klubowe odbywały się nie we własnym lokalu, lecz w gospodzie Jana Adamowskiego na Nowym Rynku (dziś płac Wolności). Był to stary drewniany zajazd, który nie bardzo nadawał się do gromadzenia solidnych przemysłowców.
Zawodnicy regularnie uczestniczyli w treningach strzeleckich – takie imprezy były ważne nie tylko dla rozwoju sportu, ale także dla utrzymania statusu członków towarzystwa, dla którego spotkania towarzyskie były koniecznością.
To Łódzkie Towarzystwo Strzeleckie zapoczątkowało narodziny sportu w mieście.
Łódzkie Towarzystwo Cyklistów
Za najstarszy klub kolarski w mieście uważa się Łódzkie Towarzystwo Cyklistów, które powstało już w 1886 roku. To właśnie wtedy, pod koniec XIX wieku, do Łodzi przybyli niemieccy fabrykanci, którzy rozwinęli tu przemysł, przywieźli ze sobą własne tradycje, zwyczaje i upodobania i pielęgnowały je w nowym miejscu.
Ówcześni łódzcy fabrykanci nieustannie poszukiwali nowych rozrywek i spędzania wolnego czasu – to było ważne dla utrzymania ich statusu, przypomnienia o ich miejscu w społeczeństwie. Dlatego bardzo szybko pojawił się pomysł założenia całego odrębnego stowarzyszenia cyklistów, do którego mogliby wstępować głównie polscy Niemcy, którzy posiadali własny rower i mogli co miesiąc wpłacać składki do kasy towarzystwa.
Rowery były w tamtych czasach „drogą przyjemnością” – koszt jednego dochodził do 120 rubli, na co nie każdy mieszkaniec Łodzi mógł sobie pozwolić.
Organizacja stale dbała o utrzymanie swojego statusu, dlatego regularnie organizowała różne spotkania, uroczyste śniadania, przyjęcia, spotkania towarzyskie i zloty w Łodzi.
W 1886 roku, w pierwszym roku działalności Towarzystwa Cyklistów, odbyły się pierwsze zawody kolarskie w powiecie Ruda Pabianicka. Stowarzyszenie zadbało również o rozwój innych sportów w Łodzi, w wyniku czego powstała pierwsza sekcja tenisa ziemnego.
Działalność stowarzyszenia przerwała I wojna światowa, jednak po jej zakończeniu organizacja wznowiła działalność, a następnie połączyła się z innym towarzystwem sportowym miasta.
Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Łodzi
Następnie warto wspomnieć o Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół”, które było gniazdem Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego, które powstało w Łodzi w 1905 roku. Łódzkie Towarzystwo stało się trzecim gniazdem w Królestwie Polskim.
Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” powstało dzięki inicjatywie Towarzystwa Krzewienia Oświaty. Ludziom tym udało się początkowo zjednoczyć niewielką grupę młodzieży wokół wspólnych zainteresowań – zostali oni przedstawicielami prywatnego zakładu gimnastyki Aleksandra Surowieckiego.
W początkowych latach organizacja ta działała konspiracyjnie, więc szybko została wykryta i zlikwidowana, podobnie jak wszystkie inne oddziały stowarzyszenia „Sokół” w Królestwie Polskim na polecenie władz rosyjskich. Ambitni członkowie gminy nie chcieli jednak znosić takich ograniczeń i utworzyli nową organizację – Towarzystwo Miłośników Gimnastyki, które zaczęło działać w maju 1907 roku. Było jednak również skazane na krótkotrwałą pracę – władze rosyjskie zakazały działalności wszystkich towarzystw gimnastycznych na terenie Polski.
Wbrew zakazom ambitni założyciele stowarzyszenia gimnastycznego ponownie założyli dwa nowe gniazda Sokoła, ale tym razem słowo „gimnastyka” nie pojawiło się w nazwie. Statut stowarzyszenia podpisywali wyłącznie członkowie o niemiecko brzmiących nazwiskach, co ułatwiało urzędowe formalności. Podstęp się udał i władze carskie ostatecznie zaaprobowali ich działalność.
Okres międzywojenny był dla stowarzyszenia bardzo owocny, kiedy organizacja wykształciła wielu utalentowanych sportowców, trenerów i zawodników. Członkami łódzkiego Sokoła byli tacy wybitni sportowcy jak mistrz Europy w boksie Henryk Chmielewski, wielokrotny mistrz Polski w boksie Józef Pisarski i wiele innych.
W czasie II wojny światowej niemieckie władze okupacyjne zakazały działalności organizacji, uznając ją za element niebezpieczny dla nazizmu oraz niemieckiego państwa. Był to tragiczny okres dla towarzystwa, w którym wielu jego członków zostało zamordowanych przez niemieckich nazistow. Po zakończeniu wojny władze komunistyczne ostatecznie zdelegalizowały Towarzystwo, które zostało reaktywowane dopiero w 2001 roku.
Łódzkie Towarzystwo Zwolenników Gry Szachowej
Na koniec wspomnijmy o jeszcze jednej łódzkiej organizacji sportowej – Towarzystwie Zwolenników Gry Szachowej, które powstało na początku XX wieku, w 1903 roku. Pierwszymi członkami Towarzystwa byli czołowi ówcześni polscy szachiści tamtych lat – Akiba Rubinstein (jego imię nosi nawet festiwal szachowy we współczesnej Polsce) i Henryk Salve (rozegrał wiele partii z czołowymi szachistami z różnych krajów).
Niemal od pierwszego roku działalności Towarzystwo było bardzo aktywne – udało mu się nawet zorganizować pierwszy turniej z udziałem 22 zawodników. W kolejnych latach na zaproszenie towarzystwa do Łodzi przyjechało wielu wybitnych szachistów, w tym mistrzów świata. Dzięki działalności stowarzyszenia Łódź stała się swego rodzaju szachową stolicą Królestwa Polskiego.
Towarzystwo poza turniejami krajowymi oraz o mistrzostwo miasta organizowało także imprezy o znaczeniu prestiżowym – pierwszy mecz Łodzi z Warszawą, turniej przedolimpijski, turniej o mistrzostwo Polski, międzynarodowy turniej w Polsce.
Największy rozkwit towarzystwo przeżywało w latach trzydziestych XX wieku, kiedy uchodziło za jedno z najaktywniejszych w Europie. Klub posiadał własną bibliotekę szachową, restaurację, a nawet sale brydżowe. Dzięki temu towarzystwo szybko stało się popularnym miejscem spotkań łódzkiej inteligencji.
