Finansowana przez fabrykantów: historia pierwszej łódzkiej gazety – Lodzer Zeitung

Lodzer Zeitung była pierwszą łódzką gazetą, która pierwotnie wydawana była jako magazyn w dwóch językach – niemieckim i polskim. Pierwszy numer opublikowany został pod koniec 1863 roku z inicjatywy dowódcy wojskowego, pułkownika Aleksandra von Broemsena. Założycielem i wydawcą magazynu był Jan Petersilge. Początkowo magazyn pełnił rolę informatora o rozporządzeniach państwowych i lokalnych, a także publikował prywatne ogłoszenia. Drukowanie gazety finansowali niemieccy producenci i kupcy, którzy prowadzili interesy w Łodzi. Gazeta ukazywała się do lutego 1915 roku, podaje strona lodz.one.

Najpierw był to magazyn

Pierwsza gazeta w polskim mieście Łódź – Lodzer Zeitung, ukazała się 2 grudnia 1863 roku.

Początkowo wydanie ukazywało się jako magazyn, a jego pierwsza nazwa to Lodzer Anzeiger. Pierwszy numer magazynu ukazał się z inicjatywy dowódcy wojskowego, pułkownika Aleksandra von Broemsena, który był bałtyckim Niemcem odbywającym służbę w Imperium Rosyjskim. 

Należy podkreślić, że w tym czasie Królestwo Polskie, do którego należało miasto Łódź, było

państwem wasalnym Imperium Rosyjskiego. A w latach 1863-1864 na terenie dawnego Królestwa Polskiego wybuchło Powstanie Styczniowe, narodowowyzwoleńcze powstanie Polaków przeciwko Imperium Rosyjskiemu.

W okresie Powstania Styczniowego i wprowadzenia stanu wojennego pojawił się pierwszy numer Lodzer Anzeiger. Ważnym powodem utworzenia gazety była chęć barona von Broemsena do publikowania swoich orędzi i dekretów. Z tą myślą zwrócił się do wydawcy Jana Petersilge, który stał założycielem pierwszej gazety w Łodzi.

Janowi Petersilge zależało na regularnej działalności wydawniczej, więc przy wsparciu dowódcy wojskowego Aleksandra von Broemsena wystąpił do odpowiednich władz w Sankt Petersburgu o zgodę na publikowanie regularnej gazety. Zresztą Jan Petersilge otrzymał to pozwolenie.

Początkowo magazyn ukazywał się w dwóch językach – niemieckim i polskim. Pierwszym redaktorem gazety był August Thiele. Magazyn początkowo miał cztery strony i ukazywał się dwa razy w tygodniu. Roczna prenumerata kosztowała 20 zł. Pierwsze wydania zawierały głównie oficjalne ogłoszenia, kilka reklam handlowych i niewielki dział z wiadomościami.

Drukowanie gazety finansowali niemieccy przemysłowcy i kupcy, którzy rozwijali swoją działalność w Łodzi. W szczególności przemysłowiec Karl Wilhelm Scheibler przekazał środki na zakup niezbędnych maszyn i materiałów drukarskich. Redakcja gazety mieściła się początkowo przy ulicy Piotrkowskiej 11, a od połowy lat 70. XIX wieku – przy Piotrkowskiej 18.

Po zakończeniu stanu wojennego Petersilge stopniowo zmienił charakter gazety. Poszerzył zakres o wydarzenia lokalne, przyjął z gazet warszawskich wiadomości o osiągnięciach technicznych, wydarzeniach kulturalnych i politycznych, jak również zmienił nazwę gazety. Nastąpiło to w 1865 roku. Od tego czasu gazeta publikowana jest pod nazwą Lodzer Zeitung.

Dalsze losy gazety

Od 1 stycznia 1865 roku gazeta Lodzer Zeitung zaczęła ukazywać się tygodniowo we wtorki, czwartki i soboty, każdy numer zawierał cztery strony. 1 lipca 1881 roku założyciel i wydawca gazety, Jan Petersilge, otrzymał od władz rosyjskich zgodę na codzienne wydawanie gazety. Jednak od tego momentu gazeta była wydawana tylko w języku niemieckim. Natomiast w niedzielnym wydaniu gazety znajdował się cotygodniowy polski dodatek do gazety – Gazeta Łódzka. Tym samym niedzielne wydanie gazety liczyło 20 stron.

Lodzer Zeitung pozostawała do 1915 roku wiodącą gazetą niemieckojęzyczną, często czytaną również przez Żydów i Polaków. Wraz z wybuchem wojny rosyjsko-japońskiej (1904 r.) oprócz wydania porannego i popołudniowego zaczęło ukazywać się również wydanie wieczorne, aby w odpowiednim czasie dostarczać aktualnych informacji o zaistniałych wydarzeniach.

Lodzer Zeitung określała się jako gazeta liberalna i bezpartyjna. Historycy wskazują jednak na odwrót. Warto podkreślić, że w czasie istnienia gazety miasto Łódź było rządzone przez rosyjskiego gubernatora, a łódzka prasa znajdowała się pod wyraźną rosyjską cenzurą. Rodzina Jana Petersilge była lojalna wobec Imperium Rosyjskiego, posiadała obywatelstwo rosyjskie i należała do Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej.

Polityczne stanowisko gazety wyraźnie ujawniło się w reportażach po wybuchu I wojny światowej w 1914 roku. 27 listopada 1914 roku, gdy wojska niemieckie i austro-węgierskie były już w pobliżu miasta, gazeta informowała, że rosyjska armia cesarska pokonuje wojska niemieckie i austro-węgierskie na wszystkich polskich frontach, choć sytuacja wyglądała inaczej.

Ostatnie wydanie gazety ukazało się 4 lutego 1915 roku. Cztery dni później gazeta została zastąpiona przez Deutsche Lodzer Zeitung.

More from author

„Biała Fabryka” Geyera: najnowocześniejsze przedsiębiorstwo tkackie Łodzi w XIX wieku

"Biała Fabryka" łódzkiego króla włókiennictwa, Ludwika Geyera, uchodziła w przedostatnim stuleciu za najnowocześniejsze przedsiębiorstwo tkackie w mieście. Fabryka była wyposażona w pierwszą w Polsce...

Łódzka „Manufaktura”: historia jednej fabryki

Середина XIX століття ознаменувалось для міста Лодзь стрімкою промисловою урбанізацією. Міські підприємці-багатії один за одним відкривали фабрики, промислові підприємства, з’являлись цілі робітничі містечка. Лодзь...

Sekrety wyboru niezawodnego centrum serwisowego Apple: wszystko, co musisz wiedzieć

Większość użytkowników korzysta z technologii Apple jako narzędzia do wygodnej komunikacji, nauki, a nawet pracy. Swoją wydajnością, stabilnością, innowacyjną technologią i niezawodnością zaspokoi potrzeby...
.,.,.,.