Historia Łodzi jest ściśle związana z rozwojem społeczności żydowskiej w Polsce. Swego czasu w tym mieście mieszkało wiele wybitnych postaci społeczności żydowskiej, wśród których była lwia część naukowców, artystów i fabrykantów, którzy budowali Łódź – czytamy na stronie lodz.one.
Aktywna działalność i liczna społeczność doprowadziły do powstania placówek oświatowych, których celem było kształcenie młodzieży żydowskiej. Wśród nich znajdowała się szkoła „Talmud Tora”.
Co to za placówka edukacyjna, z czego słynie i na temat ciekawostek z jej historii – przeczytacie w poniższym materiale.
Jak narodził się pomysł założenia szkoły?
Spacerując ulicą Pomorską, można zobaczyć ciekawy obiekt architektoniczny. Obecnie mieści się w nim Wydział Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Łódzkiego, ale kiedyś istniała tu szkoła, która kształciła łódzką młodzież żydowską.
Początki szkoły „Talmud Tora” sięgają aktywnego rozkwitu społeczności żydowskiej w Łodzi. Wielu miejskich fabrykantów – gigantów przemysłu – było przedstawicielami społeczności żydowskiej. To oni starali się o rozwój medycyny, kultury i oświaty w mieście, a także opiekowali się polskimi Żydami. Nazwiska te są dobrze znane mieszkańcom Łodzi do dziś: Izrael Poznański, Markus Silberstein, Salomon Barczyński i inni.
Wymienieni wytwórcy byli nie tylko aktywnymi działaczami społecznymi i filantropami, ale także członkami stowarzyszenia „Talmud Tora”, które w XIX wieku założyło Żydowskie Towarzystwo Dobroczynności. Wpadli na pomysł założenia szkoły rzemieślniczej dla Żydów w Łodzi i znaleźli poparcie wśród podobnie myślących ludzi.
Otwarcie i działalność szkoły żydowskiej w Łodzi
Pomysł urzeczywistniono – już w 1890 roku otwarto w Łodzi pierwszą filię szkoły „Talmud Tora”, działającą w wynajmowanej kamienicy przy ulicy Zachodniej. Było to jednak rozwiązanie tymczasowe, dopóki pomysł nie znalazł wsparcia finansowego.
Na przełomie wieków projekt szkoły zrealizował warszawski architekt Gustaw Landau-Gutenteger. Jeśli chodzi o kwestie finansowe, pomogła w tym para przemysłowców – Jarocińscy, którzy słynęli również z działalności charytatywnej. Para poparła pomysł założenia szkoły i przekazała środki na realizację projektu, dedykując ten akt uczczeniu rocznicy ślubu. Z archiwów wiadomo również, że małżeństwo Jarocińskich przekazało dodatkowe fundusze na rozpoczęcie pracy szkoły żydowskiej, a także ufundowało stypendia dla uczniów placówki oświatowej.
Od początku XX wieku do początku II wojny światowej szkoła „Talmud Tora” aktywnie działała i rozwijała się. Studiowała tu młodzież żydowska, zdobywając wiedzę z zakresu tkactwa, mechaniki, a także cyklu nauk humanistycznych.
Z działalnością placówki oświatowej wiąże się nazwisko Jana Kirschrota, który przez pewien czas kierował szkołą – pracował jako dyrektor. Ponadto dzięki niemu w Łodzi zaczął działać pierwszy klub rzemieślniczy.
Szkoła żydowska „Talmud Tora” w Łodzi nie zdołała przetrwać burzliwych wydarzeń II wojny światowej. Wojska niemieckie zniszczyły wszystko, co wiązało się z Żydami, w tym szkołę. Sam budynek nie został zniszczony, ale pracę szkoły trzeba było przerwać.
Po zakończeniu II wojny światowej dobudowano do szkoły 4. piętro, przez co zniszczono pierwotny wygląd budynku.
Obecnie w budynku dawnej szkoły żydowskiej mieści się Wydział Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Łódzkiego. O tym, że kiedyś działała tu szkoła rzemieślnicza dla Żydów, przypomina jedynie tablica pamiątkowa. Poświęcona jest pamięci wszystkich zmarłych nauczycieli, uczniów i absolwentów, którzy zostali zabici przez hitlerowców w czasie II wojny światowej.
